U prostorijama Razvojne agencije grada Prijedora “PREDA” 26. decembra 2024. godine održana je prezentacija projekata NUDGES i RurALL. Događaju su prisustvovali predstavnici lokalne zajednice, javnog sektora, škola i organizacija civilnog društva. 

Događaj je pružio priliku učesnicima da se informišu o ciljevima i aktivnostima oba projekta, ali i da doprinesu njihovoj implementaciji kroz sugestije i uključenje u planirane aktivnosti.

O projektu NUDGES: Novi alati podrške vlastima na području Mediterana za podsticaj promjene ponašanja u pravcu klimatske neutralnosti 

Projekat NUDGES realizuje se u okviru Interreg Euro-MED programa Evropske unije, koji podržava inicijative za stvaranje održivih i zelenih zajednica u mediteranskoj regiji. Specifičan cilj projekta je promovisanje prilagođavanja klimatskim promjenama i prevencije rizika od katastrofa, uzimajući u obzir pristupe zasnovane na ekosistemima.

Fokus projekta je na promovisanju održivog ponašanja kroz upotrebu “zelenih nudgeova” – suptilnih intervencija koje podstiču ekološke odluke, a pri tome ne ograničavaju slobodu izbora. Nudges tehnike koriste senzorna iskustva temeljena na čulima vida, sluha, mirisa, ukusa i dodira kako bi potakle pozitivne promjene u ponašanju. Ove intervencije povezuju kulturu, zajednice i ekološke ciljeve, doprinosivši klimatskoj neutralnosti.

Razvojna agencija PREDA, kao jedan od osam projektnih partnera, realizuje uzbudljiv pilot program “Čuvari planete: građani nove generacije”. Ovaj jedinstveni program osmišljen je da kroz inovativne radionice, koje koriste svih pet čula – vid, sluh, miris, ukus i dodir – podstakne djecu uzrasta od 7-14 godina i njihove roditelje na razumijevanje ekoloških izazova i usvajanje održivih navika.

Program se sastoji od tri dinamične faze. Prva faza, zasnovana na tradicionalnom pristupu, uključuje uvodnu radionicu o ekologiji. Druga faza donosi niz uzbudljivih radionica koje koriste “Nudge” senzorske tehnike za interaktivno učenje i kreativnost. Radionice uključuju projekciju filma s ekološkom porukom, kreativno crtanje pod nazivom “Nadži traži prijatelje”, umjetnost reciklaže, i Eco-lab eksperimente.

Treća faza pretvara djecu u ambasadore prirode, koji kroz kratke video poruke šire ekološke savjete, inspirišući zajednicu na održive akcije.

Realizacija pilot programa započeće u martu 2025. godine, a javni poziv za učešće će prethoditi početku programa.

RurALL: “Održive ruralne zajednice budućnosti” 

Projekat RurALL, finansiran kroz Dunavski regionalni program 2021–2027, posvećen je rješavanju izazova depopulacije u ruralnim područjima. Depopulacija je ostavila značajan trag, ostavljajući za sobom sve veći broj napuštenih i zapuštenih objekata.

U okviru projekta, ovi objekti prepoznati su kao ključni resurs za ublažavanje posljedica depopulacije. Kroz proces mapiranja i analize, cilj je da se napuštenim prostorima pruži nova funkcija koja će odgovarati potrebama lokalnih zajednica i doprinositi njihovom održivom razvoju.

Tokom prve godine implementacije projekta, naglasak je stavljen na uspostavljanje čvrstih temelja za dalji rad. Poseban fokus bio je na jačanju saradnje sa strateškim partnerima i predstavnicima lokalnih zajednica. Kao rezultat, sproveden je proces mapiranja koji je doveo do identifikacije 52 napuštena ili zapuštena objekta u gradu i regiji Prijedor, uz aktivno učešće 20 predstavnika lokalnih zajednica.

Prikupljeni podaci poslužiće kao osnova za planiranje revitalizacije ovih objekata, njihovo prilagođavanje novim funkcijama i stvaranje ekonomskih prilika za lokalno stanovništvo. Predložene funkcije uključuju društvene, edukativne i kulturne centre, kao i prostore za razvoj lokalnih biznisa i turističkih aktivnosti.

U narednim fazama projekta, planirana je detaljna analiza i klasifikacija mapiranih objekata, kreiranje GIS mape, te razvoj strategija za održivu upotrebu ovih prostora, u skladu sa savremenim principima New European Bauhaus inicijative.

Projekat RurALL predstavlja inovativan pristup koji ima za cilje ne samo revitalizaciju ruralnih područja, već i osnaživanje lokalne zajednice osiguravajući njihovu održivu budućnost!

Kroz ove projekte, PREDA aktivno doprinosi stvaranju održivih rješenja za izazove s kojima se suočavaju naše zajednice. NUDGES projekt nudi inovativne metode za poticanje ekološkog ponašanja, dok RurALL pruža konkretna rješenja za revitalizaciju ruralnih područja i prevenciju depopulacije.

Za više informacija o projektima i mogućnostima uključenja posjetite web stranice projekta https://nudges.interreg-euro-med.eu/, odnosno https://interreg-danube.eu/projects/rurall  ili  kontaktirajte:

• NUDGES: Tina Anđić, projekt menadžer (tina.andjic@preda.rs.ba/052-240-410)
• RurALL: Kristina Topić, projekt menadžer (kristina.topic@preda.rs.ba/052-240-411).

Pridružite se inicijativama i doprinesite stvaranju održive budućnosti!

U kontekstu ubrzane urbanizacije i sve izraženije polarizacije između urbanih i ruralnih područja, Evropa se suočava sa značajnim demografskim izazovima. Prema podacima Eurostata, do 2050. godine očekuje se porast populacije urbanih područja u Evropi za 24,1 milion ljudi, dok se istovremeno predviđa pad populacije u pretežno ruralnim regijama za 7,9 miliona. Ovaj trend posebno je izražen u Dunavskoj regiji, gdje depopulacija ruralnih područja dovodi do smanjenja ekonomske konkurentnosti, inovacija, pristupa javnim uslugama i izazova u upravljanju.

Depopulacija nije samo demografski, već i upravljački izazov, s obzirom na to da regije koje su najviše pogođene ovim problemom često nemaju kapacitete za razvoj i implementaciju sveobuhvatnih politika za dugoročno rješavanje ovog problema. U tom kontekstu, dokument o Dunavskom Regionalnom Programu (DRP) ističe potrebu za transnacionalnom saradnjom u cilju efikasnog adresiranja demografskih promjena i urban-ruralnih dispariteta.

Projekat RurALL, okuplja 14 partnera i 7 pridruženih partnera iz 11 zemalja, fokusira se na izazov depopulacije u ruralnim područjima, koristeći se potencijalom zapuštenih stambenih objekata, čiji broj raste kako ruralne zajednice sve više opadaju po broju stanovništva. Ovim pristupom se teži razvijanju strategija i modela za suočavanje sa smanjenjem populacije, istovremeno jačajući kapacitete za sveobuhvatan politički odgovor i motivaciju za dugoročnu perspektivu ruralnih zajednica kroz model upravljanja zasnovan na uključivanju više zainteresovanih strana.

Pilot aktivnosti u sklopu projekta inspirisane su inicijativom Novog Evropskog Bauhausa, koja prelazi infrastrukturnu dimenziju i omogućava izgradnju održive i inkluzivne budućnosti. Projekt predviđa mapiranje i klasifikaciju zapuštenih stambenih objekata, razvoj inovativnih ideja za njihovu funkciju nakon renoviranja, te razvoj poslovnih modela za renoviranje koji će odražavati inkluzivnost, pristupačnost i socijalnu dimenziju.

Transnacionalna saradnja i zajednički proces učenja su ključni za proizvodnju inovativnih rješenja i metodologija, dok istovremeno stimuliraju međusobnu razmjenu znanja i iskustava. Projekt RurALL pruža platformu za generisanje znanja, razmjenu ideja i resursa, te usvajanje najboljih praksi, čime se jačaju upravljački i institucionalni kapaciteti ruralnih zajednica.

Uzimajući u obzir različitosti među ruralnim zajednicama i specifičnosti zemalja učesnica, RurALL naglašava značaj prilagođavanja i prenosa modela upravljanja na druge zajednice unutar Dunavske regije i šire, s ciljem adresiranja depopulacije kroz iskorištavanje potencijala zapuštenih stambenih objekata. Projekt završava međunarodnom konferencijom koja će okupiti javne aktere i stručnjake za predstavljanje projekta i modela upravljanja više zainteresovanih strana, simbolizirajući početak nove ere u borbi protiv depopulacije ruralnih područja Dunavske regije.

Program Dunavskog regiona uključuje devet zemalja EU  i pet zemalja koje nisu članice EU što po broju zemalja i regiona koji sarađuju, čini jedan od najvećih Interreg programa u ovom programskom period. 

Budžet Programa za Dunavski region Interreg iznosi 266 mil EUR, i ima za cilj da podrži razvoj i implementaciju projekata saradnje koji doprinose razvoju inovativnog, održivog i socijalnog Dunavskog regiona, kao i da unaprijede regionalno upravljanje za suočavanje sa zajedničkim izazovima. Sredstva koje je Program izdvojio za projekte u okviru prvog poziva iznosio je 91.753.091,38 EUR DRP-ovog Interreg fonda. dok za specifični cilj 4.2. (Bolja saradnja u upravljanju Dunavskom regijom), a unutar kojeg je odobren i projekat “RurALL”, izdvojeno 12,825,700.88 EUR iz kojih se finansiraju još četiri odobrena projekta.

Glavni fokus Programa za Dunavski region zasniva se na tematskim oblastima, kojima se može efikasno baviti transnacionalnim projektima (npr. depopulacija, migracije, ekonomske nejednakosti, energetska zavisnost, klimatske promjene).